Tigon (Hoa Ti gôn, Tigôn, Coral vine, Queen's wreath), có tên khoa học là Antigonon leptopus Hook. & Arn., có nguồn gốc từ Mexico và Trung Mỹ. Tuy nhiên, loài cây này đã du nhập và thích nghi rất tốt với khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa của Việt Nam, trở thành một phần quen thuộc trong cảnh quan đô thị và nông thôn.

Phân loại khoa học:

  • Giới (Kingdom / regnum): Plantae (Giới Thực vật)
  • Bộ (Order / ordo): Caryophyllales (Bộ Cẩm chướng)
  • Họ (Family / familia): Polygonaceae (Họ Rau răm, Họ Kiều mạch)
  • Chi/ Giống (Genus / genus): Antigonon (Chi Hiếu nữ, Chi Tigon)
  • Loài (Species):
    • Antigonon leptopus Hook. & Arn. (hoa Ti gôn, hoa tigôn, Hiếu nữ, Coral vine, Queen's wreath) w

Hình:



Đặc điểm sinh trưởng và phát triển:

  • Nguồn gốc: Mexico và Trung Mỹ.
  • Đặc tính: Cây thân leo bằng tua cuốn, thuộc họ Rau răm (Polygonaceae).
  • Tốc độ sinh trưởng: Sinh trưởng và phát triển nhanh, có khả năng leo bám tốt.
  • Thân: Thân cây mảnh, hóa gỗ khi trưởng thành, có nhiều cành nhánh.
  • Lá: Lá đơn, mọc so le, hình tim hoặc hình mũi tên, màu xanh tươi.
  • Hoa: Hoa nhỏ, mọc thành chùm dài ở nách lá hoặc đầu cành. Mỗi hoa có 5 cánh đài màu hồng, trắng hoặc đỏ nhạt (tùy giống). Cánh hoa thật tiêu giảm.
  • Mùa hoa: Thường nở hoa rộ vào mùa hè và kéo dài đến mùa thu (khoảng từ tháng 5 đến tháng 10). Tuy nhiên, ở điều kiện khí hậu thuận lợi, cây có thể ra hoa quanh năm nhưng không nhiều.
  • Quả: Quả nhỏ, hình trứng, màu nâu khi chín, chứa một hạt.
  • Khả năng chịu điều kiện: Cây có khả năng chịu nắng nóng tốt, chịu hạn trung bình và thích nghi với nhiều loại đất. Tuy nhiên, cây phát triển tốt nhất trên đất tơi xốp, thoát nước tốt và giàu dinh dưỡng.
  • Độ bền: Là cây lâu năm, có tuổi thọ cao nếu được chăm sóc tốt.

3. Cách trồng cây Tigon:

  • Thời vụ: Có thể trồng quanh năm, nhưng thời điểm thích hợp nhất là vào đầu mùa mưa (tháng 5 - 6) hoặc đầu mùa xuân (tháng 2 - 3) để cây có điều kiện phát triển tốt nhất.
  • Chọn giống: Có thể nhân giống Tigon bằng nhiều phương pháp:
    • Gieo hạt: Hạt giống cần được ngâm nước ấm trước khi gieo. Tuy nhiên, phương pháp này thường mất thời gian và cây con có thể không giữ được đặc tính tốt của cây mẹ.
    • Giâm cành: Chọn cành bánh tẻ khỏe mạnh, dài khoảng 15-20cm, có 2-3 mắt. Cắm cành vào đất ẩm, sau một thời gian cành sẽ ra rễ.
    • Chiết cành: Chọn cành khỏe mạnh, khoanh vỏ một đoạn ngắn, bó bầu đất ẩm bên ngoài. Khi cành ra rễ, cắt rời và trồng vào chậu hoặc đất.
    • Mua cây giống: Đây là cách nhanh và tiện lợi nhất, chọn cây khỏe mạnh, không sâu bệnh.
  • Chuẩn bị đất trồng:
    • Đất trồng cần tơi xốp, thoát nước tốt, giàu dinh dưỡng. Có thể trộn đất thịt với phân chuồng hoai mục, xơ dừa, trấu hun theo tỷ lệ thích hợp.
    • Nếu trồng chậu, chọn chậu có kích thước phù hợp với sự phát triển của cây và có lỗ thoát nước tốt.
  • Trồng cây:
    • Đào hố trồng có kích thước lớn hơn bầu cây một chút.
    • Đặt cây vào hố, lấp đất nhẹ nhàng và nén chặt gốc.
    • Tưới nước đủ ẩm cho cây sau khi trồng.
    • Làm giàn leo cho cây ngay từ khi cây còn nhỏ để cây có chỗ bám và phát triển.

4. Chăm sóc cây Tigon:

  • Ánh sáng: Tigon là cây ưa sáng, cần ít nhất 6-8 giờ ánh sáng trực tiếp mỗi ngày để sinh trưởng và ra hoa tốt. Chọn vị trí trồng có nhiều ánh sáng mặt trời.
  • Tưới nước:
    • Tưới nước đều đặn cho cây, đặc biệt là trong giai đoạn cây còn nhỏ và mùa khô.
    • Duy trì độ ẩm vừa phải cho đất, tránh để đất quá khô hoặc quá úng.
    • Vào mùa mưa, cần đảm bảo thoát nước tốt để tránh ngập úng gây thối rễ.
  • Làm giàn: Tigon là cây leo, cần có giàn để cây bám và phát triển. Có thể làm giàn bằng tre, gỗ, sắt hoặc dây thép. Thiết kế giàn phù hợp với không gian và thẩm mỹ của khu vườn.
  • Cắt tỉa:
    • Thường xuyên cắt tỉa những cành khô, cành yếu, cành mọc quá dày để tạo độ thông thoáng cho cây và kích thích cây ra hoa nhiều hơn.
    • Có thể cắt tỉa tạo dáng cho cây theo ý muốn.
    • Sau mỗi đợt hoa tàn, nên cắt bỏ những cành hoa đã khô để cây tập trung dinh dưỡng cho đợt hoa tiếp theo.
  • Phòng trừ sâu bệnh: Cây Tigon tương đối ít bị sâu bệnh hại nếu được chăm sóc tốt. Tuy nhiên, vẫn có thể gặp một số loại sâu bệnh sau:
    • Rệp: Thường xuất hiện ở các chồi non và mặt dưới lá, hút nhựa cây làm cây yếu đi. Có thể dùng vòi nước mạnh xịt rửa hoặc sử dụng các loại thuốc trừ rệp sinh học hoặc hóa học.
    • Nhện đỏ: Gây hại bằng cách chích hút nhựa lá, làm lá vàng và rụng. Có thể phun nước mạnh hoặc sử dụng các loại thuốc trừ nhện.
    • Bệnh nấm: Có thể xuất hiện khi thời tiết ẩm ướt hoặc cây bị úng nước. Biểu hiện là các đốm nâu hoặc đen trên lá, thân. Cần cắt bỏ các bộ phận bị bệnh và phun thuốc trừ nấm.
  • Làm cỏ: Thường xuyên làm cỏ dại xung quanh gốc cây để tránh cạnh tranh dinh dưỡng.

5. Chế độ phân bón:

  • Giai đoạn cây con: Bón phân loãng định kỳ 1-2 tháng/lần bằng các loại phân NPK có hàm lượng đạm cao để kích thích cây phát triển thân lá.
  • Giai đoạn cây trưởng thành và chuẩn bị ra hoa: Tăng cường bón các loại phân có hàm lượng lân và kali cao hơn để kích thích ra hoa nhiều và hoa đẹp. Có thể sử dụng phân NPK theo tỷ lệ cân đối hoặc các loại phân chuyên dùng cho hoa.
  • Thời điểm bón phân: Nên bón phân sau khi tưới nước để cây dễ hấp thụ. Tránh bón phân vào những ngày nắng nóng hoặc khi cây đang bị bệnh.
  • Liều lượng: Tuân theo hướng dẫn sử dụng của từng loại phân bón. Bón với lượng vừa phải, tránh bón quá nhiều gây cháy rễ.
  • Loại phân: Có thể sử dụng phân hữu cơ (phân chuồng hoai mục, phân trùn quế...), phân vô cơ (NPK), hoặc phân bón lá.

6. Nước tưới:

  • Tần suất: Tần suất tưới nước phụ thuộc vào điều kiện thời tiết và độ ẩm của đất.
    • Trong mùa khô, cần tưới nước thường xuyên hơn, khoảng 2-3 ngày/lần.
    • Trong mùa mưa, giảm tần suất tưới hoặc ngừng tưới nếu đất đã đủ ẩm.
  • Cách tưới: Tưới đều vào gốc cây, tránh tưới trực tiếp lên hoa và lá vào buổi trưa nắng gắt. Nên tưới vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát.
  • Lượng nước: Tưới đủ ẩm cho đất, không tưới quá nhiều gây úng rễ. Kiểm tra độ ẩm đất trước khi tưới bằng cách chạm tay vào đất ở độ sâu khoảng 2-3cm. Nếu đất còn ẩm thì chưa cần tưới.

7. Các bệnh thường gặp:

  • Bệnh thối rễ: Do tưới quá nhiều nước, đất không thoát nước tốt. Cần ngừng tưới, xới xáo đất cho thông thoáng và có thể sử dụng thuốc trừ nấm nếu bệnh nặng.
  • Bệnh đốm lá: Do nấm gây ra, thường xuất hiện trong điều kiện ẩm ướt. Cần cắt bỏ lá bệnh và phun thuốc trừ nấm.
  • Bệnh phấn trắng: Biểu hiện là lớp bột màu trắng phủ trên lá và thân non. Có thể dùng khăn ẩm lau sạch hoặc phun thuốc đặc trị.